Rękawice ochronne i okulary robocze - podstawy zasad BHP przy pracy z elektronarzędziami

Praca z użyciem elektronarzędzi wymaga zachowania szczególnych środków ostrożności. Musimy zadbać nie tylko o prawidłowe parametry środowiska pracy, doskonały stan techniczny narzędzi, ale także o nasze osobiste bezpieczeństwo. O czym należy pamiętać, sięgając po narzędzia zasilane prądem? Odpowiedź znajdziecie w artykule.

Które narzędzia spełniają definicję elektronarzędzi?

Wielu z nas nierzadko ma do czynienia z elektronarzędziami – przydają się nam one na przykład do naprawy domowych sprzętów, majsterkowania czy prac ogrodniczych. Ale czy wiemy dokładnie, czym one są?

Ogólne zasady BHP wskazują, że to urządzenia, które są:

• przeznaczone do wykonywania pracy mechanicznej,
• zasilane za pomocą przenośnego albo zamontowanego na stałe silnika elektrycznego, najczęściej o napięciu 230 V, bądź akumulatorów – rzadziej spotykane są sprzęty magnetyczne,
• łatwe do obsługi i przeniesienia dzięki temu, że silnik oraz urządzenie tworzą jeden zespół, który w trakcie pracy może być trzymany w rękach bądź zawieszony.

Na co dzień możemy korzystać z różnego rodzaju elektronarzędzi. Jest ich bardzo dużo, na co wpływa to, że są one szeroko wykorzystywane do wielu prac, a ich przeznaczenie, wynikające z potrzeb technologicznych, jest rozległe. Dla przykładu wskażmy powszechnie stosowane:

• wiertarki – służą do wykonywania otworów, na przykład pod kołki rozporowe oraz do mieszania zapraw budowlanych albo czyszczenia zardzewiałych elementów,
• młotowiertarki – pozwalają na wiercenie w betonie konstrukcyjnym, burzenie ścian bądź skuwanie starych okładzin,
• wkrętarki – umożliwiają mocowanie łączników między innymi podczas montażu mebli,
• szlifierki – za ich pomocą wykonamy cięcia w metalu, betonie czy ceramice, wygładzimy powierzchnie albo usuniemy z nich starą farbę,
• pilarki tarczowe – wykorzystamy je do przygotowania drewna na opał czy przecinania desek i paneli podłogowych,
• wyrzynarki, które są przeznaczone do cięcia drewna czy miękkiego metalu, w tym zarówno po linii prostej, jak i nieregularnej (zygzaki, łuki, koła),
• nożyce, między innymi do blachy,
• urządzenia przeznaczone do pielęgnacji roślinności, czyli kosiarki, podkaszarki, pilarki, nożyce do żywopłotu.

Zasady BHP wskazują, że elektronarzędzia powinny być odpowiednio oznakowane. Chodzi w szczególności o klasę zabezpieczenia przed porażeniem prądem (od I, najwyższej, do III), skalę IP, wskazującą na ochronę przed czynnikami zewnętrznymi, a także znak CE, potwierdzający, że sprzęt wypełnia wymagania bezpieczeństwa zawarte w przepisach prawa.

Ogólne zasady BHP podczas pracy z narzędziami zasilanymi prądem

Przepisy BHP mówią o tym, że elektronarzędzia powinny być tak skonstruowane, aby zapewniać użytkownikom odpowiedni poziom bezpieczeństwa. Względem nich powinny być sformułowane wymagania techniczne, które wprowadzają różne obowiązki. Dotyczą one tego, by urządzenia były:

• przechowywane w suchych i zamykanych miejscach;
• obsługiwane przez osoby, które posiadają umiejętności wymagane na danym stanowisku pracy, zostały przeszkolone w zakresie BHP oraz nie mają przeciwwskazań do obsługi sprzętów, co zostało potwierdzone odpowiednim orzeczeniem lekarskim;
• eksploatowane przy uwzględnieniu czynników występujących w otoczeniu – gdy pracę wykonujemy w środowisku o dużym zawilgoceniu, warto podwiesić przewody elektryczne, natomiast w sytuacji, gdy w pomieszczeniu znajdują się mieszaniny wybuchowe gazów palnych czy pary cieczy łatwopalnych, nie można rozpoczynać pracy, chyba że sprzęt spełnia wymogi bezpieczeństwa w tym zakresie;
• nadzorowane w trakcie użytkowania;
• wyłączane każdorazowo po zakończeniu pracy poprzez wyjęcie wtyczki przewodu z gniazda zasilającego.

Ważne jest, by operator elektronarzędzia miał przez cały czas stosowania sprzętu dostęp do instrukcji obsługi wraz z wytycznymi dotyczącymi postępowania przed, w czasie oraz po zakończeniu pracy, do których należy się bezwzględnie stosować.

Ogólne przepisy BHP ponadto zabraniają, aby elektronarzędzia były:

• używane do prac niezgodnych z ich przeznaczeniem,
• odkładane przed zatrzymaniem się elementów będących w ruchu,
• zostawiane z osprzętem wbitym bądź pozostawionym w podłożu,
• dotykane bezpośrednio po pracy, a więc wtedy, gdy są jeszcze gorące.

Istotne jest też to, by nie stawać na przewodach elektrycznych, nie użytkować uszkodzonych sprzętów (bezpośrednio po stwierdzeniu usterki należy je zatrzymać, odłączyć od zasilania, wyłączyć z eksploatacji i przekazać do naprawy) ani nie czyścić ich za pomocą płynów czy rozpuszczalników. Dzięki zachowaniu zasad BHP możemy uchronić się przed wieloma zagrożeniami, takimi jak uszkodzenia ciała, a nawet śmierć.

Jak ocenić, czy sięgamy po bezpieczne narzędzia?

Stosując przepisy BHP, każdorazowo przed rozpoczęciem pracy z urządzeniem warto wykonać kilka kroków, które pozwolą nam upewnić się, czy podjęte czynności będą bezpieczne. Chodzi o sprawdzenie, czy:

• sprzęt nie znajduje się w wilgotnym miejscu albo pod obciążeniem,
• narzędzie jest wyposażone w niezbędne osłony i zabezpieczenia, które powinny mieć trwałą konstrukcję oraz muszą być umiejscowione w odpowiedniej odległości od strefy zagrożenia i skutecznie ograniczać do niej dostęp,
• włącznik oraz przewody zasilające nie są uszkodzone,
• korpus i osłony nie wykazują odkształceń,
• używany osprzęt ma parametry zgodne z podanymi w instrukcji obsługi.

W przypadku elektronarzędzi akumulatorowych dodatkowo warto zweryfikować, czy baterie nie są wyczerpane. Jeśli tak jest, należy je podłączyć do ładowarki, co zapobiegnie przestojom w pracy oraz przyczyni się do zwiększenia wydajności i wydłużenia żywotności akumulatorów.

W sytuacji, gdy stwierdzimy jakiekolwiek uszkodzenia sprzętu, należy go odpowiednio zabezpieczyć. Zasady BHP mówią o tym, że w tym wypadku niesprawne elektronarzędzie trzeba oznakować tablicą ostrzegawczą „Uwaga! Awaria – nie uruchamiać”. Dzięki temu zapobiegniemy zagrożeniom dla zdrowia i życia operatora, a także innych pracowników zakładu.

Warto ponadto zwrócić uwagę na to, czy użytkowany sprzęt regularnie przechodzi badania kontrolne – mogą je przeprowadzić uprawnieni pracownicy bądź wyspecjalizowana firma. Są to badania okresowe, które w zależności od rodzaju narzędzi realizuje się w odstępach wynoszących od 2 do 6 miesięcy. Nie można zapomnieć również o bieżącej kontroli, polegającej na oględzinach zewnętrznych i weryfikacji biegu jałowego. Jeśli sprzęt jest użytkowany często podczas jednej zmiany lub w sposób ciągły w ramach kilku zmian, taką kontrolę należy wykonywać każdorazowo przed przejęciem urządzenia przez innego pracownika czy rozpoczęciem danej zmiany. W sytuacji, gdy doszło do upadku, przegrzania bądź zawilgocenia urządzenia, niezbędne jest wykonanie badania okresowego wraz z pomiarem rezystancji izolacji i pomiarem obwodu ochronnego.

Jakie środki ochrony osobistej stosować podczas używania elektronarzędzi?

Podczas pracy z elektronarzędziami musimy zachować zasady BHP, dlatego niezbędne jest posiadanie przez nas środków ochrony osobistej. Powinny one być dobrane po analizie:

• zagrożeń, o których jest mowa w instrukcji obsługi bądź w IBWR, czyli Instrukcji Bezpiecznego Wykonywania Robót Budowlanych,
• oceny ryzyka zawodowego,
• wyników pomiaru czynników szkodliwych występujących na danym stanowisku pracy.

Dobór odzieży roboczej i ochronnej musimy oprzeć na specyfice wykonywanych przez nas prac. Jeśli pielęgnujemy roślinność na działce, powinniśmy wyposażyć się w akcesoria do narzędzi ogrodowych. Obejmują one rękawice ochronne, które przydają się nie tylko podczas użytkowania kosiarki, piły łańcuchowej czy podkaszarki, ale również wiertarki, wkrętarki, wyrzynarki bądź nożyc do cięcia blach. Dzięki nim unikniemy zagrożeń:

• mechanicznych, takich jak rozcięcie, rozerwanie czy przekłucie skóry,
• termicznych – chodzi o ogień czy rozpryski stopionego metalu,
• chemicznych, wynikających z oddziaływania substancji niebezpiecznych.

Zwróćmy uwagę na to, by rękawice robocze były:

• wodoodporne,
• wykonane ze skóry i zaopatrzone w podwójne szwy,
• wyposażone we wzmocnienia na wewnętrznej stronie oraz kciuku.

Zapewnia to odpowiednią wytrzymałość na czynniki zewnętrzne, a także ułatwia usuwanie zabrudzeń z rękawic. Dodatkowe rozwiązania poprawiające komfort użytkowania to rzep na nadgarstku oraz opaska na wewnętrznej stronie przeznaczona do wycierania potu.

Środki ochrony osobistej, które są niezbędne przy wielu pracach wykonywanych przez nas za pomocą elektronarzędzi, to także okulary ochronne. Przydadzą nam się one na przykład wówczas, gdy prowadzimy prace remontowe, dokonujemy obróbki materiałów typu metal czy drewno przy wykorzystaniu szlifierki albo wyrzynarki, a także spawamy. Zapewniają one ochronę przed zagrożeniami:

• fizycznymi, w tym mechanicznymi (przecięcia, przekłucia oczu) i termicznymi (ogień, wysoka temperatura),
• chemicznymi, takimi jak szkodliwe oddziaływanie aerozoli, płynów, gazów,
• biologicznymi, które obejmują przedostawanie się do oczu szkodliwych bakterii czy grzybów.

Do wyboru mamy okulary robocze przezroczyste albo przyciemniane. Przy ich zakupie warto zwrócić uwagę na to, aby:

• zapewniały odporność na uderzenia i promieniowanie UV – ten drugi parametr jest istotny podczas częstej pracy w ogrodzie,
• miały rozwiązania poprawiające wygodę noszenia – chodzi między innymi o regulowany nosek i oprawki, które zginają się oddzielnie dla każdej soczewki, co poprawia dopasowanie i przepływ powietrza oraz stanowi skuteczną ochronę przed wilgocią i zaparowaniem,
• były zgodne z normą EN 166 Ochrona indywidualna oczu i EN 170 Ochrona indywidualna oczu. Filtry chroniące przed nadfioletem.

W zależności od rodzaju prowadzonych prac możemy zdecydować się również na:

• obuwie z podeszwami antypoślizgowymi – zastosujemy je między innymi w czasie porządków na posesji,
• maskę przeciwpyłową, która przyda się podczas malowania czy majsterkowania w drewnie,
• rękawice antyprzepięciowe, przeznaczone na przykład do modernizacji instalacji elektrycznej,
• kask ochronny – niezbędny w czasie prac remontowych w domu.

Jeśli interesuje nas wyposażenie ochronne do ogrodu, przydatnym akcesorium jest także uprząż przeznaczona do pracy z kosiarkami, podkaszarkami, nożycami do żywopłotu czy dmuchawami. Zapewnia ona równowagę i odpowiednie oparcie podczas pracy, co wpływa na wygodę użytkowania sprzętów oraz zapobiega bólom ramion czy pleców. Przed zakupem sprawdźmy, czy uprząż jest kompatybilna z używanymi przez nas elektronarzędziami.